Gelukkig nieuwjaar aan alle lezers. Ik wens jullie een fantastisch 1945 toe!
Nee, ik ben niet op mijn kop gevallen of aan een reis door de tijd begonnen om de Duitsers in de pan te hakken (lap, alweer een verwijzing naar Nazi-Duitsland). En dit is ook geen blogpost over hoe ik enkele maanden terug 2023 feestelijk heb ingezet op Bali, maar wel een post over het Hindoeïstische en bijgevolg Balinese nieuwjaar waar men deze week (22 maart) aan het jaar 1945 is begonnen.
Maar voor we daar dieper op ingaan, eerst even vermelden dat je op Bali niet één, niet twee, niet drie, maar liefst vier maal per jaar nieuwjaar kunt vieren! Een eerste keer volgens de Gregoriaanse kalender, vervolgens op basis van de Chinese kalender (voornamelijk in het noorden waar de meeste Chinese invloeden terug te vinden zijn), een derde keer volgens de Moslim-kalender (hoofdzakelijk in Oost-Bali, maar ook op de toeristische plaatsen waar Moslims van andere Indonesische eilanden komen vieren) en het allerbelangrijkste nieuwjaarsfeest, volgens de Hindoe-kalender.
Om de juiste datum in je agenda te plaatsen, moet je echter eerst gaan bepalen op welke dag nieuwjaar dit jaar valt. Want in tegenstelling tot onze jaartelling die op de zon is gebaseerd, maken de Hindoes gebruik van de maan om hun jaartelling te bepalen. Net zoals bij de opmaak van de Chinese kalender, gebruiken de Hindoes de nieuwe maan als referentiepunt. Voor de Chinezen is dit de tweede nieuwe maan na 21 december, voor de Hindoes is dit de eerste nieuwe maan van maart, dit jaar was dat 21 maart.
Het nieuwe jaar inzetten neemt wel enkele dagen in beslag. De eerste stap die de Balinezen daarin zetten, is Melasti. Bij die ceremonie die plaats vindt op de derde of vierde dag voor het nieuwe jaar, gaan de Balinezen naar een tempel aan zee, alwaar ze overgaan tot een rituele reiniging.
Op de voorlaatste dag van het jaar, is het tijd voor de Balinezen om allemaal naar hun lokale tempel te gaan en daar offers aan de goden te brengen. En met allemaal bedoel ik letterlijk allemaal. Voor wie Bali op een unieke manier wil ontdekken, spring op de scooter tussen 16 en 18 uur op deze dag en je hebt alle wegen voor jou alleen.
Rond 18 uur is het dan tijd om aan de Ogoh-Ogoh parade te beginnen. Elke banjar in Bali (vrij vertaald, elke wijk) heeft zijn eigen tempel, zijn eigen ceremonie en zijn eigen Ogoh-Ogoh. Dit zijn grote monsters, tot wel zes meter hoog, die in de weken voor oudejaar uit papier-mache worden gemaakt. Tijdens de parade dragen de Balinezen de Ogoh-Ogoh door de straten vergezeld van toortsen en typische muziek die geproduceerd wordt met gongs en bellen. Dit vloeit voort uit het geloof dat monsters zich op het jaar einde van het jaar naar de aarde begeven en op zoek gaan naar dorpen die ze kunnen overvallen en plunderen. Om die monsters af te leiden, lokt men ze met nep-monsters, vuur en lawaai.
En zo komen we naadloos bij het volgende, belangrijkste deel: Nyepi of "De Dag der Stilte". Op die dag valt het leven op gans het eiland compleet stil zodat de monsters geloven dat er niemand meer op het eiland is om te overmeesteren en terug afdruipen. Het maakt hierbij niet uit of je Hindoe bent of niet. Iedereen wordt verplicht om zich te richten naar de regels van Nyepi, daarover waakt de pecalang (religieuze security die zorgt dat alle religieuze evenementen in Bali vlot en veilig verlopen maar ook dienst doet als burgerwacht).
Concreet is er vanaf 6 uur 's ochtends voor 24 uur een complete stilstand van het sociale leven volgens vier principes:
Amati Geni: een verbod op het gebruik van licht en het bevredigen van elke vorm van menselijk genot.
Amati Karya: een verbod op elke vorm van werk of beweging m.u.v. meditatie.
Amati Lelungan: een verbod om zich te verplaatsen buiten het huis.
Amati Lelangunan: een verbod op elke vorm van ontspanning of entertainment.
In de praktijk word je op deze dag geconfronteerd met de volgende zaken: het huis verlaten is verboden, dus de straten zijn leeg. Logischerwijze is alles dicht: winkels, restaurants, openbare diensten, .... Voldoende eten in huis halen is de boodschap (al moet je strikt genomen ook vasten op Nyepi ofte "het verbod op bevredigen van elke vorm van menselijk genot"). Wat ik en vele buitenlanders met mij echter niet wisten, is dat ook de avond voordien quasi alles dicht is, een logisch gevolg van het feit dat elke Balinees in zijn lokale tempel zit. In de praktijk zorg je dus best voor eten en drank voor enkele dagen. Ook de luchthaven en zeehavens zijn die dag dicht, dus niemand kan naar of van het eiland reizen op Nyepi. Het gsm-netwerk wordt afgesloten en alle verlichting wordt uit gedaan, zowel openbaar als in huizen waardoor het eiland 's nachts pikdonker is. Op Nusa Penida, een eiland voor de kust van Bali, wordt de elektriciteit zelf volledig afgesloten. Er wordt quasi niet gepraat en muziek spelen of tv kijken is al helemaal uit den boze. Daardoor hebben de Balinezen het geluk dat ze niet verplicht worden om de eindejaar conference van Geert Hoste te bekijken of de nieuwjaars special van De Kampioenen.
Als gevolg krijg je dus een zalige dag vol stilte: geen auto's, scooters of vliegtuigen. Geen geluid van bouwwerven, muziek of pratende mensen. Het enige geluid komt van de vogels die vrij spel krijgen die dag. Een dag vol rust en meditatie. Eenmaal de 24 uur gepasseerd zijn, ontwaakt Bali in een nieuw jaar waarbij het normale leven hervat. Maar niet vooraleer familieleden elkaar om vergeving hebben gevraagd voor de zonden die ze hebben begaan in het voorbije jaar. Een schone lei krijgen voor nieuwjaar, het is eens iets anders dan een pull met rolkraag of een bongo-bon. Rest mij alleen nog om jullie het beste toe te wensen in dit nieuwe jaar!
Comments