Sorry als ik jullie met de verkeerde titel heb gelokt want ik ga het hier niet hebben over foute Duitsers in de oorlog die naar Bali zijn gevlucht of opkomend fascisme, maar wel over rijst. Nasi in het Indonesisch. Bij ons vooral bekend van Nasi Goreng, een Indonesisch gerecht dat niet te verwarren valt met de Nazi Göring, ter dood veroordeeld door het gerecht.
Al zou het geeneens zo fout zijn om de link tussen Bali en het Derde Rijk hier te bespreken aangezien het Hindoeïsme samen met het Romeinse Rijk een grote bron van inspiratie was voor Adolf Hitler. Het blijft toch nog altijd raar om op geregelde basis monumenten te zien met grote hakenkruisen op. Zelf mijn thai boks leraar heeft een grote swastika op zijn borst. Het symbool van de swastika staat voor hindoes namelijk voor de zon en betekent "bevorderlijk voor het welzijn", met als tegenhanger de sauwastika die voor de nacht staat. Het verschil tussen beide symbolen is simpel. De swastika gaat met de klok mee, de sauwastika tegen de klok in. En de swastika van de Duitsers die had net als hun leiders, een slag van de molen en is 45 graden gedraaid.
Maar goed, het ging dus over rijst gaan. Niet enkel de belangrijkste vorm van voeding voor de doorsnee Balinees, maar ook een gewas dat zijn stempel drukt op het landschap van Bali en bij uitbreiding grote delen van Azië. Je kunt in Bali niet rondrijden zonder dat je overweldigd wordt door de vele rijstvelden en rijstterrassen die je ziet. En zelf na een jaar in Bali blijven deze uitzichten me bekoren. En dit in elk stadium van de groei. Zowel de onderwater gelopen velden, als de velden waarop frisgroene plantjes staan tot aan de goudgele velden met oogstklare rijst hebben hun charmes.
Maar hoe wordt die rijst nu gekweekt? Om dat uit te leggen moeten we eerst een blik werpen op de rijstvelden zelf. Die velden zijn onderling verdeeld door middel van aarden dijken en vormen zo een rijstterras. Tussen elk terras zal altijd een bepaald hoogteverschil zijn. In de vlakkere gebieden is dat een klein hoogteverschil, maar in bergachtig gebied kan dit een enorm hoogteverschil betekenen. Zo zijn de iconische rijstvelden van Tegallallang gebouwd op een erg steile helling.
Dit hoogteverschil faciliteert het distribueren van water over de verschillende terrassen. Want langs de velden stroomt water door kanalen. En door een gedeelte van de dijk open te zetten, kunnen ze zo voor elk veld apart gaan bepalen of het onder water komt te staan of niet. En aangezien het een huzarenstukje zou zijn om water terug op de helling te duwen, is het van levensbelang om de verdeling van het water van bovenaf op een correcte manier te coördineren.
En met onder water zetten, daarmee begint het kweekproces dat in totaal vier maanden in beslag neemt. Eerst wordt het veld namelijk een week onder water gezet om de grond soepel te maken met oog op het ploegen.
In een tweede fase wordt het land omgeploegd, nogmaals onder water gezet en egaal gemaakt. Vroeger werd dit proces met ossen gedaan, maar die tijd ligt al even achter ons. Tegenwoordig wordt dit werk allemaal machinaal gedaan zoals uit onderstaande filmpje blijkt.
Vooraleer je de rijst kunt planten, moet je natuurlijk nog scheuten kweken. Om dat te doen maakt men kleine bassins van enkele vierkante meters waarin een hoop stinkende mest wordt gekieperd en zaadjes worden geplant tot ze na een tweetal weken een bassin vol kleine scheutjes hebben.
De grond is voorbereid en de scheuten zijn klaar om verplant te worden, dus tijd om de rijstterrassen op te vullen. In tegenstelling tot het ploegen en egaliseren is dit op Bali nog steeds een manueel proces waarbij één iemand hokjes in de modder tekent terwijl de anderen de rijstplantjes in de grond stoppen. Een ganse dag zo voorover gebogen lopen, moet wel een gesel zijn voor de rug. De oorsprong van de Balinese massage ligt dan ook in de rijstkweek. Wanneer de man vroeger thuiskwam, verzorgde zijn vrouw hem door een stevige lichaamsmassage te geven. Maar niet vooraleer ze zijn vuile moddervoeten waste, een gebruik dat de betere massagesalons nog altijd hanteren, zelf al zijn je voeten niet vuil.
En nadien is het gewoon wachten tot de kleine scheutjes mooi volgroeid zijn en hun prachtige goudgele kleur krijgen. Dat laatste gebeurt doordat in de laatste weken voor de oogst, de velden droog worden gezet. Dit ganse verkleuringsproces levert prachtige plaatjes op, zoals je in onderstaande video kunt zien.
En dan is het tijd om te oogsten. Dit gebeurt op sommige plaatsen al machinaal met iets wat lijkt op een pikdorser, maar in vele gevallen gebeurt het echter nog manueel met een zeis. Eenmaal de rijsthalmen zijn afgesneden, is het werk verre van af. Eerst moet de rijst van de rijsthalmen worden geklopt waarna de rijst gezeefd wordt. En ook nu is het werk nog niet af, want de rijst zit nog in een vliesje. Om dat te kunnen verwijderen, moet de rijst eerst nog enkele dagen drogen. Wie in die periode door een dorp rijdt, kijkt dan ook maar beter uit zijn doppen want de rijstkorrels liggen overal te drogen, zelf op straat.
En daarmee is de kous nog niet af, want de berg halmen zonder rijst die men nog overhoudt, wordt daarna op typische Aziatische manier verwerkt: in brand gestoken.
Comments